اغلب کتاب های ترجمه ایِ حوزه مدیریت با شرایط کشور ما سازگار نیست - وبلاگ سیما

به گزارش وبلاگ سیما، به گزارش خبرنگار خبرنگاران در قزوین، شیوه های مدیریتی بر اصول و قواعدی پایدار است که توسط صاحب نظران این حوزه ترسیم می شوند. نظریه های به روز مدیریتی می توانند راهگشای بسیاری از مسائل مدیریتی در سطح کلان و خرد باشند. مدیریت زمان فراگیر؛ بهره وری و حال خوب با الگوی ضَرو عنوان کتابی است که توسط عباس خدابخش عضو هیات علمی دانشگاه پیغام نور قزوین تالیف شده است. این کتاب در 410 صفحه با شمارگان 1000 نسخه ازسوی انتشارات نبض دانش به چاپ رسیده است.

برای اطلاع از چند و چون کار و همچنین معرفی این کتاب، گفت و گوی کوتاهی با عباس خدابخش، عضو هیات علمی دانشگاه پیغام نور قزوین و مولف اثر انجام دادیم و آنچه در ادامه می خوانید، حاصل گفت و گو با این استاد دانشگاه و به بهانه انتشار این کتاب است.

در ابتدا بگویید چه احتیاجی برای نوشتن این کتاب احساس کردید؟

همانطور که در پیشگفتار کتاب توضیح داده ام، در کشور ما سال هاست که مطالب مدیریت زمان منتشر می گردد. ضمن احترام به مطالب منتشرشده و اذعان به مطالب ارزشمند آن ها، نقطه ضعف هایی در آن ها به چشم می خورد. بنابراین انگیزه قوی برای تالیف کتابی به این مضمون، بدون داشتن نقطه ضعف های کتاب های پیشین را در خود احساس کردم و آن را با یاری خداوند متعال به منصه ظهور رساندم.

الگوی ضَرو چیست؟ آیا یک مبنا و تئوری جدید در حوزه مدیریت زمان است؟

این الگو یک الگوی جدید با پیشینه علمی است. برای اولویت بندی کارها می توان از الگوی ضَرو استفاده کرد. درواقع این الگو یک الگوی علمی است و بر اساس مبانی علمی و روانشناسی شکل گرفته است.کارها را می توان بر اساس کارهای ضروری و کارهای توسعه ای شامل کارهای رشد و موفقیت و اوقات فراغت تقسیم کرد. دسته بندی کارها است که اساس الگوی ضَرو را که موضوع اصلی این کتاب است، تشکیل می دهد. در خصوص الگوی ضَرو در فصل سوم توضیحات مبسوطی ارائه داده ام. کارهای ضروری، کارهایی هستند که احتیاج یا درد و ناراحتی را برطرف می سازند. بدون انجام کارهای ضروری، به زندگی شما خدشه وارد می گردد و یا زندگی با ناراحتی و نارضایتی ادامه می یابد.

طبق تئوری ضَرو در مرحله نخستِ مدیریت زمان، چه کار باید کرد؟

در مرحله اول مدیریت زمان که برنامه ریزی با استفاده از الگوی ضَرو است، باید کارهایی را که برای رسیدن به اهداف لازم است، برنامه ریزی کنید. بسیاری از کارهایی که شما در طول شبانه روز انجام می دهید، کارهای ضروری و روزمره است. باید آن ها را انجام دهید، اگر انجام ندهید، به زندگی شما خدشه وارد می سازد. برای بسیاری از امور ضروری زندگی خود باید هدف گزاری کنید. چناچه از کارهای ضروری، فراغت پیدا کردید، در وقت اضافه می توانید به رشد و موفقیت اضافی بپردازید.

کارهای ضروری به شغل و درآمد ارتباط دارد؟

کارهای ضروری، کارهایی هستند که احتیاج یا درد و ناراحتی را برطرف می سازند. بدون انجام کارهای ضروری، به زندگی شما خدشه وارد می گردد و یا زندگی با ناراحتی و نارضایتی ادامه می یابد. انسان احتیاج به شغل برای کسب درآمد، برطرف احتیاجهای معیشتی خود و یا افراد تحت سرپرستی خود دارد. ما در طول شبانه روز بعضی از اوقات خود را صرف نظافت، خوردن، خوابیدن و غیره می کنیم که این کارها ضروری هستند. شایان ذکر است که اغلب کارها در غالب اهداف و برنامه صورت می گیرد. به عنوان مثال، اگر یکی از اهداف ضروری، برطرف کردن بیماری خاصی است، کارهایی که برای برطرف کردن بیماری مانند مراجعه به پزشک، ورزش و رعایت تغذیه است، در جهت رسیدن به این هدف تنظیم می گردد.

با این حساب بیشتر وقت ما صرف کارهای ضروری در جهت کسب درآمد می گردد. بله؟

بله. کارهای ضروری اغلب مربوط به شغل، کسب درآمد یا امور شخصی و خانوادگی است. اشخاصی که برای خود یا خانواده خود مسئول کسب درآمد هستند، ضرورت دارد کارهایی را که منجر به کسب درآمد می گردد، انجام دهند. برای مثال یک استاد دانشگاه یا معلم باید برگه های دانشجوها یا دانش آموزان را تصحیح کند. یک پزشک باید در مطب به مداوای بیماران بپردازد، یک مکانیک اتومبیل باید اتومبیل های مشتریان را تعمیر کند. بعضی از کارهای ضروری در حوزه امور شخصی و خانوادگی قرار می گیرند. به عنوان مثال شما در شبانه روز باید زمانی را برای نظافت، خوردن، خریدهای شخصی و امصال هم قرار دهید که بسیار ضروری هستند.

اگر تمام روز را به انجام کارهای ضروری اختصاص دهیم، با کاهش کارایی روبرو نمی شویم؟

بله همین طور است. اگر انسان بخواهد یکسره کار کند، کارایی و بهره وری اش به شدت پایین می آید. معمولا امکان ندارد کسی بتواند یکسره کار کند. بنابراین باید زمان هایی را در بین کارها به استراحت کردن اختصاص داد. اندیشمندان پس از مطالعه فراوان به 90 دقیقه طلایی می رسیدند. یعنی اگر شخصی 90 دقیقه فعالیت کرد، احتیاج به 20 دقیقه استراحت دارد وگرنه بهره وری اش به شدت کاهش خواهد یافت. البته 90 دقیقه در کارهای مختلف با شدت و ضعف تلاش های فکری و جسمی متفاوت است. در ضمن باید هرچند روزی یک روز مانند روز آخر هفته را به استراحت اختصاص داد. این اوقات فراغت بین کارها یا آخر هفته، جزو کارهای ضروری محسوب می گردد و برای نگه داشتن بهره وری کارهای دیگر لازم و لازم است.

الگوی ضَرو در مشخص اهداف و اولویت ها چه یاریی به ما می نماید؟

همه ما در طول زندگی خود اهدافی داریم. باید همواره سعی کرد که از شرایط فعلی به شرایط مطلوب حرکت کرد. تحقق این اهداف ممکن است در بلندمدت، میان مدت یا کوتاه مدت اتفاق افتد. به عنوان مثال، کسب مهارت های زبانی، یک هدف بلندمدت است ولی تعویض منزل یک هدف میان مدت است. این اهداف ممکن است کلی یا جزئی باشند. هر هدف کلی، شامل چند هدف جزئی است. به عنوان مثال، کسب مهارت های زبانی شامل اهداف جزئی مهارت های شنیداری، گفتاری، خواندنی و نوشتاری است. مشخص اهداف و اجرای صحیح آن ها شما را از شرایط فعلی به شرایط مطلوب یا از شرایط مطلوب به شرایط عالی می رساند. اهداف در درجه اول اهمیت باید شما را از رنج، ناراحتی و نارضایتی رهایی دهد و احتیاج های اولیه شما را برطرف سازد. در درجه دوم، زندگی شما را بهبود و رشد دهد. صد البته نمی توان با زمان و بودجه محدود تمامی این اهداف را محقق ساخت. بنابراین باید برای اهداف اولویت قرار داد و یکی به یکی به اهداف رسید. در تنظیم اهداف باید واقع بینی را مدنظر داشت. اینکه آیا امکان تحقق این اهداف وجود دارد یا خیر. اولویت اهدافی است که شما را از رنج و ناراحتی و نارضایتی خلاص می نماید. در ضمن اهداف معمولا به هم ارتباط دارند. منظور این است که رسیدن به یک هدف ممکن است منوط به رسیدن به یک هدف دیگر باشد. به عنوان مثال اگر هدف بهبود شرایط رفاهی باشد، تحقق این هدف منوط به هدف دیگری تحت عنوان افزایش درآمد و ثروت است.

چرا عنوان مدیریت زمان فراگیر را برای کتاب انتخاب کردید؟

به سه دلیل؛ اول آنکه تمامی ابعاد زندگی انسان را در نظر گرفته ام. زندگی انسان را از شغل و درآمد، مسائل شخصی و خانوادگی، خوشبختی، موفقیت، معنویات، اوقات فراغت و سایر ابعاد، در نظر گرفته ام. مدیریت زمانی که مطرح کردم تمامی اوقات زندگی انسان و 24 ساعت شبانه روز را دربرمی گیرد. من تنها به صورت مصداقی با این موضوع برخورد ننموده ام. بلکه ابتدا اصول کلی و سپس مصداق هایش را به عنوان مثال ارائه کردم. دوم آنکه می تواند مورد استفاده همگان قرار گیرد؛ خانم ها و آقایان، مجردها و متاهل ها، خانم های خانه دار، شاغلین و غیرشاغلین، محصلین و دانشجوها، کارمندان و شاغلین آزاد و غیره. همگان می توانند از این کتاب استفاده نمایند. سوم اینکه مدیریت زمان در تمامی مکان ها را مد نظر قرار داده ام؛ در منزل، محل کار، مکان های عمومی، مکان های اوقات فراغت و غیره.

مهم ترین ویژگی این کتاب از نگاه شما چیست؟

مهم ترین امتیاز این کتاب که خودم به آن بسیار افتخار می کنم، طراحی و ارائه الگوی ضَرو در مدیریت زمان است. پس از کنکاش در نظریه های روان شناسی و مدیریت و مبنا قرار دادن آن ها، الگویی جامع و فراگیر برای مدیریت زمان تحت عنوان ضَرو ارائه و متعاقب آن، برنامه جامع زمان بندی و مکان بندی را مطابق الگو ارائه دادم. ارائه این الگو و برنامه مربوطه اش، انرژی ذهنی زیادی را از من صرف کرد؛ اما خوشحالم که توانسته ام خدمتی برای بهبود زندگی مردم انجام دهم.

مباحث کتاب فقط حول محور الگوی ضَرو است؟

علاوه بر الگوی ضَرو، در جای جای کتاب، الگوهای متعددی برای تصمیم گیری ارائه کردم. به عنوان مثال، در فصل سوم برای واگذاری کارها به دیگران، در فصل پنجم برای ساماندهی اقلام و در فصل ششم برای نظارت و ارزیابی، الگوهایی ارائه نموده ام.این کتاب، یک کتاب علمی و بر اساس مبانی علمی روانشناسی، جامعه شناسی، مدیریت و اقتصاد است. در فصل دوم، مبانی علمی الگوی ضرو را توضیح داده ام. اصول مطرح شده در جای جای کتاب نیز بر اساس مبانی علمی ارائه شده اند. این کتاب تنها مدیریت زمان نیست، مدیریت مکان نیز هست. از ویژگی های شاخص کتاب این است که زمان و مکان را با هم ترکیب نموده است. مگر نه این است که همه ما و شما همواره در یک زمان و مکان خاص قرار داریم؟ بنابراین، هر زمان و مکان را باید به کارهای خاصی تخصیص داد و به نوعی خاص گذراند تا بتوان از زمان و مکان ها، حداکثر استفاده را برد.

عدم رعایت نکات بومی یکی از مسائل کتاب های مدیریتی است. برای برطرف این موضوع چه کار نموده اید؟

اتفاقا بومی سازی یکی از این امتیازات این کتاب است. متاسفانه اغلب کتاب های منتشرشده، ترجمه کتاب های خارجی و غربی است که با شرایط کشور ما سازگاری ندارد؛ اما من شرایط خاص کشورمان را در ارائه مطالب در نظر داشتم. سعی کردم بر مسائل مبتلابه کشورمان، تاکید بیشتری کنم. اغلب مثال ها را واقعی ولی با اسم مستعار ارائه کردم.

می گردد گفت این کتاب نگاه ویژه ای به مدیریت زمان دارد؟

بعضی از موضوعاتی را که معمولا در کتاب های مدیریت زمان مطرح نمی گردد، اما ارتباط مستقیم با مدیریت زمان دارد، در کتاب آورده ام. موضوعاتی مانند مدل های کنترل پروژه، 5 اس کاربردی و ارگونومی از این دست موضوعات هستند که در کتاب آورده ام. درواقع در این کتاب تنها به مدیریت زمان توجه نداشته ام، به بهره وری از انجام کارها، کیفیت کارها و کاهش سوانح نیز توجه داشته ام. یکی دیگر از ویژگی های شاخص کتاب این است که تنها به انجام سریع و به موقع کارها توجه ندارد. شما باید از زمان سپری شده خود، لذت کافی را ببرید. تنها نتیجه مهم نیست، لذت بخشی از کارها و احساسات خوب از زمان سپری شده نیز مهم هستند. به خاطر همین است که در ادامه عنوان کتاب، حال خوب ذکر شده است. از بین احساسات و حال خوب، به آرامش توجه خاصی نموده ام. مدیریت زمانی که فقط باعث استرس از انجام ندادن کارها گردد، فایده ای ندارد. البته کمی نگرانی بابت انجام کارهای بسیار ضروری لازم است، چراکه انسان را به کار کردن وادار می نماید؛ اما غیر از این مورد استثناء، استرس جایز نیست. مدیریت زمان باید در انسان آرامش ایجاد کند. به گونه ای می توان گفت که مدیریت زمان در درمان بعضی از اختلال های روانی مانند استرس، اضطراب و افسردگی مؤثر است. به عبارت بهتر، از زمان درمانی می توان برای درمان بعضی از اختلال ها استفاده کرد.

به تئوری ضَرو بازگردیم؛ مهم ترین تاکید این تئوری بر چیست؟

مهم ترین نکته آن است که ابتدا باید کارهای ضروری را انجام دهید، سپس کارهای رشد و موفقیت یا اوقات فراغت یا هر دو را انجام دهید.

آیا تئوری ضَرو قابلیت اجرا در سیستم مدیریتی را دارد یا بیشتر یک تئوری است؟

بله قابلیت اجرا دارد. مسئولین کشوری باید این نکته را در نظر داشته باشند که در تخصیص بودجه و امکانات ابتدا باید احتیاجهای ضروری و معیشتی مردم را در نظر بگیرند. بعد احتیاجهای غیرضروری. وقتی معیشت مردم به خطر بیفتد دیگر هزینه کردن برای امور فرهنگی فایده ای ندارد. از بودجه های فرهنگی باید بکاهند، به بودجه های اشتغالزائی و یاری به فراوری و اقتصاد جامعه اضافه نمایند. هنگامی که معیشت مردم تامین شد فرهنگ صحیح به راحتی و بدون هرینه هنگفت توسعه می یابد. در سطح سازمان هم مدیران سازمان ها باید کارهایی را در اولویت قرار دهند که در راستای مستقیم اهداف و رسالت سازمان است. به عنوان مثال یک شرکت فراوریی باید کارهای فراوریی و پشتیبانی از فراوری را در اولویت قرار دهد.

و نکته پایانی؟

نظام مند بودن و ساختارگرایی از خصوصیات این کتاب است. کتاب از یک ساختار منظم مطابق با فرآیند مدیریت زمان برخوردار است. مطالب جسته و گریخته و پراکنده ارائه نشده است، بلکه درون یک ساختار و نظام قرار گرفته است و برای تالیف کتاب 3 سال زمان صرف شده است.