وندالیسم و وجود اختلالات روانی
به گزارش وبلاگ سیما، سعید فلاح فر در یادداشت اختصاصی که در اختیار اسکان نیوز قرار داد، نوشت: وندالیسم دلایل متعددی دارد. از اختلالات روانی تا فشارها و ناملایمات و اجحاف ها و شکست های فردی و اجتماعی. به نظر می رسد این رفتار در جوانان بیشتر به چشم می خورد. تاکید بر این نکته ضروری می کند که؛ وندالیسم نوعی اختلال و بیماری است و مبتلایان به آن باید تحت آموزش، درمان و مشاوره های پزشکی و روانی قرار بگیرند.
یادگاری نویسی بر روی آثار تاریخی و فرهنگی یکی از رایج ترین مصداق های وندالیسم است. سخیف ترین و مبتذل ترین راه برای قانع کردن میل جاودانگی و ماندگاری آدمی. تاریخ این متون و یادداشت ها نشان می دهد؛ این پدیده ای نوظهور در ایران نیست. تا جایی که گاهی این یادگاری ها خود به اسناد تاریخی تبدیل شده اند. به عنوان مثال می توان به نمونه کتیبه های دوره ساسانی و یادگاری های دوره قاجار و اسامی بازدیدنمایندگان اروپائی و... بر روی آثار تاریخی تخت جمشید اشاره نمود. در اماکن تاریخی؛ کمتر دیوار و مجسمه و ستون و کاشی و خشت و... را می توان خالی از نشانه هایی وندالیسم پیدا کرد. حتی تابلوهای نقاشی در موزه ها هم مصون از این حملات نیستند. گذشته از تخریب های ناخواسته و یا نادانسته، گاهی نوع این یادگاری ها نشان می دهد که زمان زیادی برای نوشتن و حکاکی آن ها صرف شده است. چندان که معلوم می نماید یا مدت زیادی از آن مکان محافظت نشده و یا در نهایت تاسف خود کارکنان، نگهبان ها و محافظان در آن نقش داشته اند. از جمله بخش بزرگی از یادگاری های مجموعه های تاریخی، توسط سربازهای وظیفه در هنگام پست های نگهبانی حک می شوند. آیا این پرسنل و نگهبان ها از وظائف خود آگاه نیستند؟! یا به نوعی اختلال و واکنش های تدافعی و شغلی دچار شده اند؟!
در دو دهه اخیر، حفاظت های فیزیکی و فناوری های جدیدی مثل دوربین های مداربسته و... توانسته اند مانع گسترش اثرات مخرب وندالیسم در مجموعه های تاریخی باشند. اما بیشتر از حفاظت فیزیکی باید از تغییر شرایط سخن گفت.
اگر در گوشه ای از خیابان مقداری زباله ریخته شده باشد، تمایل و آزادی عابران برای ریختن زباله در آن محل بیشتر است. انگار زباله های قبلی ممنوعیت و قباحت این رفتار را از بین برده باشند. یادگاری نویسی هم چنین است. در بعضی از مجموعه های تاریخی، دیوارها و الواحی برای این کار اختصاص داده شده که البته تا حدودی در مهار این میل تخریبی پیروز بوده است. اگرچه همچنان عده ای بر فرایند تخریبی خود اصرار دارند. متاسفانه برایند کلی و تجربه نشان داده کوشش برای آموزش و ارتقاء فرهنگ فردی در کنترل این ناهنجاری چندان پیروزیت آمیز نبوده و تاثیر چشمگیری برای کاهش این دست از تخریب ها نداشته است. اما در عوض پدیده نوظهوری به نام سوشال مدیا یا همان رسانه های اجتماعی در این موضوع نقش مثبت و غیرقابل انکاری به جا گذاشته است. فارغ از سایر مشخصه ها و نکات قابل تحلیل، اینستاگرام مهم ترین برنامه محبوب در این بحث خواهد بود.
گذشته از اختلالات روانی و یا بعضی انگیزه های اعتراضی غیرعقلانی، بخش زیادی از انگیزه های یادگاری نویسی در اماکن تاریخی به نوعی رفتار نمایشی در قبال سایرین و میل به بقاء خاطره مربوط می گردد. به نظر می رسد فضا اشتراکی رسانه های اجتماعی، با کثرت بیشتر بازدیدنمایندگان و ضریب نفوذ بالاتر، توانسته است این انگیزه را به شکل جذاب تری تامین کند. فیلم ها و عکس های یادگاری که به سهولت و سرعت به وسیله این رسانه ها منتشر می شوند، برای بخش عمده ای از بازدیدنمایندگان و گردشگران توام با رضایت و خشنودی است. عکس های سلفی هم این میل را بیشتر و عمیق تر ارضاء می نمایند. بدیهی است این امر باعث شده که قسمتی از یادگاری نویسی ها به جای دیوار اماکن تاریخی به صفحات شخصی گردشگران منتقل گردد.
از طرفی رسانه های اجتماعی باعث افزایش شجاعت و جسارت کاربران در اعمال مسئولیت های اجتماعی شده است. امروزه شرایط به گونه ای از این خصوصیت متاثر شده که شهفرایندان خود را موظف می دانند؛ نکات اخلاقی و الزامات شهفرایندی و گردشگری را با تحکم و اعتماد به نفس بیشتری به دیگران یادآوری نمایند و حتی در برطرف نتایج سوءرفتارهای غیرمدنی ایشان اصرار نمایند. همان طور که عده زیادی به زباله ریختن افراد لاابالی در اماکن عمومی اعتراض می نمایند، گردشگران زیادی هم با رفتارهای وندالیسم و یادگاری نویسی متخلفان و... مقابله می نمایند. یا در مواردی حتی این تخریبگران، با یاری این قدرت رسانه ای رسوا و شماتت می شوند. قضاوت بازدیدنمایندگان بعدی از دیدن یک نام یا تاریخ و قلب و تیر و... بر روی یک اثر فرهنگی و تاریخی چه می تواند باشد؟! آیا نویسنده را به نیکوئی به خاطر خواهند سپرد و یا مبهوت خلاقیت و ابتکار و ذوق او خواهند شد؟! در واقع اگر فرهنگسازی فردی در این بزه عمومی به اندازه کافی کارساز نبوده، در عوض نوعی کنترل اجتماعی، به مهار این عارضه منجر شده است. البته هنوز تا رسیدن به شرایط مطلوب فاصله غیرقابل اغماضی وجود دارد که جز با استفاده از همه پتانسیل های کنترلی و آموزشی میسر نمی گردد. تا آن روز گفتن و نوشتن درباره این موضوع ناگزیر است، حتی اگر تکراری باشد.
منبع: گردشبان