نسبت طلایی چه تاثیری روی زیبایی چهره دارد؟ عملا هیچ! - وبلاگ سیما

به گزارش وبلاگ سیما، بنابر ادعای یک جراح زیبایی به نام جولیان دی سیلوا، امبر هرد یکی از زیباترین چهره های دنیا را دارد! احتمالا شما هم این ادعا را در شبکه های اجتماعی یا پست هایی با محتوای زیبایی چهره دیده باشید؛ اما شاید از خود بپرسید که این ادعا بر چه اساسی راسخ است؟ خب، به گفته دی سیلوا، هرد در آزمایش نسبت طلایی (Golden Ratio test) امتیاز بسیار بالایی را کسب نموده است. به طور کلی این آزمایش، زیبایی چهره افراد را بر اساس مقدار نزدیکی نسبت های بخش های مختلف صورت آن ها به نسبت طلایی ارزیابی می نماید. اما آیا واقعا فرمولی برای تشخیص زیبایی وجود دارد؟

پیروان مکتب فیثاغورث و نسبت طلایی

پیروان مکتب فیثاغورث که فیثاغورثیون نامیده می شدند برای اولین بار حدود 2400 سال پیش نسبت طلایی را که نسبت الهی (Divine Proportion) هم نامیده می شد، کشف کردند. این نسبت، میزان 1.618 دارد و با نام فی (نماد یونانی φ) نشان داده می گردد. فیثاغورثیون فرقه ای عرفانی از ریاضیدانان بودند که اعتقاد داشتند بسیاری از اعداد دارای اهمیت عرفانی، فلسفی و حتی اخلاقی هستند. این افراد پنج ضلعی (Pythagoreans) را به عنوان نماد خود انتخاب نموده بودند، چراکه با تقارن های پنج گانه ای که داشت، به نوعی نماد سلامتی برای این فرقه تلقی می شد!

پنج ضلعی ها از نظر ریاضیاتی اشکالی مجذوب نماینده اند، نه تنها به این علت که میزان عجیب فی را نشان می دهند؛ بلکه همانطور که در تصویر پنج ضلعی در بخش زیر هم مشاهد می کنید، چهار خط سیاه و بولد در هر مرحله به میزان φ رشد می نمایند؛ بنابراین خط افقی بلندی که در شکل به آن اشاره شده است، φ میزان بیشتر از طول ضلع جانبی پررنگ است.

به همین ترتیب، شش دایره هم میزان را در نظر بگیرید که در دو ردیف سه تایی چیده شده اند و سپس در داخل یک دایره بزرگتر مانند تصویر زیر قرار گرفته اند. در چنین حالتی، شعاع دایره بزرگ φ بار بزرگتر از قطر دایره های کوچک است!

نسبت طلایی حتی به دنباله معروف اعداد فیبوناچی (… ,34 ,21 ,13 ,8 ,5 ,3 ,2 ,1 ,1) Fibonacci number sequence هم مرتبط است و با بزرگتر شدن اعداد، نسبتِ بین یک عدد و عدد بعدی به φ نزدیک و نزدیکتر می گردد. به عنوان مثال: 1.625 = 13/8 ,1.615 = 21/13 ,1.619 = 34/21 و الی آخر!

اعداد فیبوناچی و بحث نسبت طلایی به طرز شگفت انگیزی در ریاضیات هم رایج اند، بعلاوه این اعداد در طبیعت و تخمدان زیبای بعضی از گل ها، مخروطی های کاج و بازوهای کهکشان های مارپیچی قابل مشاهد است.

بازگشت به لیست

قلمروی آرمان های افلاطون

افلاطون فیلسوف یونانی (423-347 قبل از میلاد) تحت تأثیر فیثاغورثیون و عشق آن ها به ریاضیات زیبا، دنیا فیزیکی اطراف ما را طرحی ناقص از قلمروای زیباتر و واقعی تر از حقیقت آن معرفی کرد. به این معنی که هیچ مثلث یا پنج ضلعی ای کامل، در زندگی واقعی وجود ندارد! به عقیده افلاطون، این حقایق و آرمان ها را تنها می توان در دنیایی منطقی یا با تقارن و نظم کامل، مشاهده کرد.

جالب است بدانید که آرمان های افلاطون به شدت بر تفکر غربی، از جمله علم مدرن و پیش فرض هایی بر قوانین دنیای طبیعت، همانند قوانین حرکت اسحاق نیوتن یا معادله آلبرت انیشتین (E = mc2) تأثیرگذار بود. به همین خاطر یکی از مروجین ایده های افلاطون ریاضیدانی در دوره رنسانس به نام لوکا پاچیولی (uca Pacioli) بود. در سال 1509، پاچیولی سه گانه ای مکتوب درباره نسبت طلایی با عنوان نسبت الهی (Divina Proportione) همراه با تصویرگری های لئوناردو داوینچی منتشر کرد. جای تعجبی ندارد که خیلی زود این اثر به طور گسترده توجه بسیاری از علاقه مندان به نسبت طلایی را برانگیخت! پاچیولی بعلاوه این ایده افلاطونی مبنی بر حاکمیت نسبت های ریاضی بر بدن انسان را ترویج داد. داوینچی هم این ایده ایدئال را در تصویر معروف خود یعنی مرد ویترویوسی (Vitruvian Man) نمایش داد!

بازگشت به لیست

افسانه نسبت طلایی در هنر باستان

آدولف زایزینگ Adolph Zeising در کتاب هایی که بین سال های 1854 و 1884 منتشر کرد این ایده را توسعه داد که تمام زیبایی ها قابل مشاهد مربوط به نسبت ها به ویژه نسبت طلایی است، درواقع از دیدگاه او نسبت طلایی نه تنها در بدن، بلکه در طبیعت، هنر، موسیقی و معماری هم جریان دارد. در نتیجه این امر منجر به این ادعای عمومی شد که هنر و معماری یونان باستان دارای نسبت طلایی بوده و به همین علت هم زیبا است. اما همانطور که ماریو لیویو Mario Livio در کتاب خود نسبت طلایی Golden Ratio شرح می دهد این موضوع به عنوان یک افسانه تلقی می گردد و هیچ گزارشی در هنر یونانیان باستان وجود ندارد که به نسبت طلایی خارج از ریاضیات و اعداد اشاره کند! به طور کلی مطالعات نو نشان می دهد که φ در هنر و معماری یونان باستان بسیار به ندرت مشاهده می گردد.

در کنار این مورد جالب است بدانید که ادعاهایی در خصوص معبد پارتنون در آتن که در سال 2017 به عنوان زیباترین ساختمان دنیا انتخاب شد، وجود داشته است. درواقع عده ای ادعا داشتند که علت زیبایی این معبد وجود نسبت طلایی یا φ در میان نسبت های آن است؛ اما محاسبات دقیقی نشان می دهد که این ادعا نادرست است. با همه این تفاسیر، اما افسانه ی نسبت طلایی همچنان در هنر، معماری، عکاسی و جراحی پلاستیک به علت زیبایی بصری فرضی اش ترویج می گردد.

بازگشت به لیست

ماسک مارکوارت و نسبت طلایی

یکی از کسانی که نسبت طلایی را به عنوان معیاری برای معین زیبایی ایدئال تبلیغ کرد، جراحی زیبایی ای به نام استفان آر. مارکوارت Stephen R. Marquardt است. درواقع در سال 2002 بود که مارکوارت ادعا کرد، نسبت طلایی معین نماینده تناسبات زیبای صورت شما است. به عنوان مثال، او ادعا کرد که یک صورت زیبا، دهانی φ برابر پهن تر از بینی دارد. به همین خاطر مارکوارت اقدام به ساخت یک ماسک صورت هندسی کرد که نمایانگر تناسبات ایدئال صورت برای جراحان زیبایی بود. درواقع این ماسک شاخصی برای اجرای عمل های زیبایی به برترین نحو بود!

این جراح بعلاوه ادعا کرد که از این ماسک را می توان برای ارزیابی دقیق زیبایی در افراد استفاده کرد، بنابراین طولی نکشید که آزمایش نسبت طلایی محبوب شد و خیلی زود توسعه یافت. ادعاهای مارکوارت در آن موقع بسیار تأثیرگذار بود، اما طولی نکشید که ورق با واقعیت های علمی برگشت.

بازگشت به لیست

آزمایش نسبت طلایی رَد شد!

مارکوارت به منظور آنالیز و اثبات حرف خود، نسبت چهره های مجذوب نماینده، بازیگران و مدل های فیلم ها و سریال ها را میزان گیری کرد. بنابراین تحقیقات او بر روی گروهی منتخب از افراد بود که به ادعاها و ماسک او منجر شد. اما نه تنها ادعاهای مارکوارت اثبات نشد، بلکه آزمایش نسبت طلایی او هم رَد شد!

به طور کلی آنالیز ها نشان می دهد که ماسک مارکوارت شاخص مناسبی برای معین زیبایی در افراد اهل آفریقای جنوبی یا آسیای شرقی نیست؛ بعلاوه این ماسک برای هندی های جنوبی هم صادق نیست! درواقع، این آزمایش بیشتر نمایانگر ویژگی های صورت جمعیت کوچکی از زنان شمال غربی اروپا است. در حالت کلی اگر چه نسبت های صورت ممکن است با زیبایی صورت مرتبط باشد، اما این نسبت ها به عوامل بیولوژیکی و فرهنگی هم بستگی دارد؛ بنابراین این آزمایش از نظر آماری به طور قابل توجهی نامعتبر است.

البته نمی توان این ادعا را رد کرد که وجود تقارن در دو طرف صورت یا بافت پوست، بر زیبایی تاثیری ندارد؛ اما باید بدانید که در حال حاضر هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد نسبت طلایی φ زیبایی چهره یا هر گونه زیبایی بصری ای را معین می نماید. برای تاکید بر این بحث شما می توانید این موضوع را خود آزمایش کنید! فقط کافیست به شکل زیر نگاهی بیاندازید، در شکل زیر مستطیل هایی با نسبت های φ:1, 3:2, 1.414:1, 4:3 و φ: 1:1 آمده است؛ می توانید با تماشا این اشکال حدس بزنید که کدام یک زیباتر است؟

منبع: science alert